İnsan qüsurlarının tənqidi haqqında

Abdalın qarnı doyunca, gözü qapıda qalar
Abırlı abrlndan çəkinər, abırsız nədən çəkinər.
Abırsızdan abrını gözlə.
Ağa gətirər navala, xanım tökər çuvala.
Ağa Nəzərəm, belə gəzərəm, bir vuranda qırxın əzərəm.
Ağzına çullu dovşan sığışmır.
Ağıl çox - pul yox, ağıl yox - pul çox.
Ağıllı olan bir dəfə aldanar.
Ağır otur, batman gəl.
Adam var ki, adamların naxşıdır, Adam var ki, dindirməsən yaxşıdır.
Adam olmayan yerdə adamdır.
Adamın başına nə bəla gəlsə, dilindən gələr.
Adı it dəftərində də yoxdur.
Atasının gözünü çıxardıb, adını qoyub Koroğlu.
Az idi arıq-uruq, biri də gəldi dabanı yarıq.
Aza qane olmayan, çoxa çatmaz.
Ay doğar gədiyindən, Utan bir dediyindən.
Ayı qandı, abid qanmadı.
Al - ver deyiblər, al vermə deməyiblər.
Ala itdən məşhurdur.
Aldığını verməz, bildiyini deməz.
Alim olmaq asandır, adam olmaq çətin...
Artıq tamah baş yarar.
Arı yeyib, namusu atıb dalına.
Bağa qınından çıxdı, qının bəyənmədi.
Bazarın bazar, qadam sənə mərdumazar!
Barmağının beşini də bal elə, pis adamın ağzına sal, yenə deyər: acıdır.
Başını yarıb, ətəyinə qoz tökür.

Ümid, arzu və istək haqqında

Adam adam sayəsində adam olar.
Adamın gərək dili ilə ürəyi bir ola.
Adamın tamarzısı, Hər kəsin öz arzusu.
Ayın beş gün qaranlığı olanda, beş gün də aydınlığı olar.
Allaha əl çatmır, padşaha söz.
Allahdan buyruq, Ağzıma quyruq.
Alnı açıq, üzü ağ; dərd-qəmi yox, kefi çağ.
Aman istəyənin boynun vurmazlar.
Arzu bir, ümid iki.
Atalar gözəl demişlər: "Dünyanı ümid ilə yemişlər".
Atın izi itin izinə qarışmaz.
At ölüb, itlərin bayramıdır.
Axtaran tapar, yoğuran yapar.
Ac toyuq yuxuda darı görər.
Bağbanın könlü olsa, nə gəlib bağda bara.
Bal tutan barmaq yalar.
Balıq istəyən özünü suya vurar.
Başına gələn başmaqçı olar.
Başını keçəl eləmə, Hər keçəlin taleyi bir olmaz.
Bizim evdə də bir gün bayram olar.
Boş çanağı vurur dolu çanağa.
Boyunduruq bilir, öküz nə çəkir.
Bu arxa bir su gəlib, ümid var bir də gələ.
Buğdadan, arpadan əlim üzüldü, ümidim sənə qaldı, ay darı xırmanı!
Qabağa gedirsən bic qardaş, dala qalırsan gic qardaş.
Qabaqca danışma!
Qarğa cəmdək üstə yığılar.
Qoyunu qurda tapşırıb.
Qulağının dibini görəndə...
Quyuya su tökməklə quyu sulu olmaz.
Qurunun oduna yaş da yanır.
Dağ dağa qovuşmaz, insan insana rast gələr.
Dama dama göl olar, dada dada heç.
Diş tutmayanı, dodaq tutmaz.
Dəvə bir fikir eləsə, sarban iki fikir elər.
Dəvənin quyruğu yerə dəyəndə işim düzələr.
Dəlidən doğru xəbər.
Dərdlərə dərman olub, dərmansız qalan canım.
Dovşanı araba ilə tutur.
Düzdə gəzdi hərləndi, Gəldi dağa dirəndi.
Elə bil biyara gedir.
Eşit, inanma.
Əli aşından da oldu, Vəli aşından da...
İki qoçun başı bir qazanda qaynamaz.

Ehtiyat və sayıqlıq haqqında

Ağzı əyrini boynunun ardından tanımaq olar.
Arifə bir işarə, qanmaza min toppuz.
At oğurlanandan sonra axur nəyə gərək.
Bir ağızdan çıxan min ağıza yayılar.
Bir daş altda, bir daş üstdə.
Qarğa, qarğa, məndə qoz var.
Qaçırılan fürsət ələ düşməz.
Qurdun qonağlığına get, köpəyi də yanınca apar.
Daldan atılan daş topuğa dəyər.
Düşmən zəif olsa da, ehtiyatı əldən vermə.
Ev bizim, sirr bizim.
Ehtiyat igidin yaraşığıdır.
Ehtiyatlı oğulun anası ağlamaz.
Eşitdiyinə inanma, gördüyünə inan.
İgidin igiddən nəyi artıqdır? - Ehtiyatı.
Yatan itləri oyatma.
Yerin də qulağı var.
Yoldan çıxanı yol vurar.
Yüz ölç, bir biç.
Nə göz görsün, nə ürək bulansın.
Nə eşitsin, nə də qanı qaralsın.
Nə yada sirrini ver, nə namərdə bel bağla.
Nə görsün, nə də hürsün.
On dəfə eşitməkdən, bir dəfə görmək məsləhətdir.
Özgənin sözünü sənə deyən, sənin də sözünü özgəyə deyər.
Pusquda oturan yatmaz.
Sirr açandan el qaçar.
Sirrini demə dostuna, dostunun da bir dostu var.
Sonrakı peşmançılıq fayda verməz.
Soruşan dağları aşar, Soruşmayan düzdə çaşar.
Xalam bildi - aləm bildi.
Şərti şumda kəs, xırmanda şana-kürək sınmasın.

Söz, söhbət, danışıq haqqında

Abır istəsən çox demə, Sağlıq istəsən çox yemə.
Ağzının qaytanı yoxdur.
Adam var gözdən qızar, Adam var sözdən qızar.
Adam odur ilqarından dönməyə.
Adam yıxıldığı yerdən qalxar.
Adın nədir? - Rəşid! Birin de, birin eşit!
Adamın üzünə baxarlar, halını xəbər alarlar.
Ara sözü ev yıxar.
Başa dil gətirəni, el gətirə bilməz.
Bildiyindən danış, bilmədiyin səni güdaza verər.
Bir qəlbi ki, tikə bilmirsən, niyə yıxırsan?
Bir dəli quyuya bir daş atdı, on ağıllı gəldi, çıxara bilmədi.
Bir doğru ki, yalana oxşadı, onu deməzlər.
Bir misqal dilini qoyub, bir batman başı ilə danışır.
Bol çörəyin yoxdur, şirin dilin olsun barı.
Qorxu adama yalan dedirdər.
Damara bax, qan al.
Danışana macal vermir.
Danışıq, dananı qurda verər.
Danışığını yeyəsən.
Danışmaq gümüş, danışmamaq qızıldır.
Danışıram - pis olur, Danışmıram - his olur.
Dedim bir ağız ağla, demədim eli güldür bizə.
Dedim eşidəsən, demədim öyrənəsən!
Deyə-deyə dilimdə tük bitdi.
Deyən ağılsız olsa, dinləyən ağıllı gərək.

Valideyn və övlad haqqında

Ana, bala ucundan canını oda yaxar.
Ana qarnında necə qalıbsan?
Anadan əziz yenə anadır.
Anadan əmdiyim süd burnumdan gəldi.
Analar bizi bu gün üçün doğub.
Analı qızın özü böyüyər, Anasız qızın sözü böyüyər.
Analı quzu, Xınalı quzu.
Anan, bacın kimdir? - Yaxın qonşum.
Ananın səbri tükənməz olur.
Anasızın gördüyü iş danlaqsız bitməz.
Anası gəzən ağacları balası budaq-budaq gəzər.
Anasına bax qızını al, Qırağına bax bezini al.
Ata-ana qədrini bilməyən, yadın qədrini nə bilər.
Ata-anamı itirdim. Özümü yara yetirdim.
Ata-anasına xeyri olmayanın, elə nə xeyri.
Ata-ana sözünə baxmayan xoş gün görməz.
Ata-ananın canı övlada bağlı olar.
Ataya oğul, anaya qul.
Ata malına göz dikən ac olar.
Atam ilə atanı deyincə, özüm ilə özünü de.
Atam gündəni sayır, anam gündədən kəsir.
Atan soğan, anan sarımsaq, sən hardan oldun belə gülbəşəkər?
Ata olmasan, ata qədri bilməzsən.
Atı atası ilə tanıdarlar, qatırı anası ilə.
Bir ata yeddi oğulu dolandırdı, yeddi oğul bir atanı dolandırmadı.

Vətən və el haqqında

Abadan kənd tüstüsündən bilinər.
Ağac dibindən su içər.
Ağacı içindən qurd yeyər.
Ağac meyvəni dəyənə qədər böyüdər.
Ağac olan yerdə budaq sınar.
Ağac səmtinə yıxılar.
Ağac sınanda budaq nəyə gərəkdir?!
Ana kimi yar olmaz, Vətən kimi diyar.
Anasından ayrı düşən quzunu qurd yeyər.
Asılsan da uca budaqdan asıl.
Bağa baxarsan bağ olar, baxmazsan dağ olar.
Bu dünyada şirin şey, bir anadır, bir Vətən.
Bülbülü saldılar qəfəsə dedi: "Ay Vətən, ay Vətən". Buraxdılar, qondu tikan koluna, dedi: "Can Vətən, can Vətən".
Vətən viranə də olsa, məsəldir, məhz cənnətdir.
Vətəndən ayrı ayrı düşsəm, viran ollam, talannam.
Vətənə gəldim, imana gəldim.
Vətən həsrəti çəkdim, gözlərimə qan gəldi.
Qoçun buynuzu qoça ağırliq eləməz.
Qürbətdə xan olunca, Vətənində dilən, gəz.
Dağ yeri - duman yeri, Yurd yeri - guman yeri.
Dam dirək üstə durar.
Doğma yurd şirin olar.
Dünyada Vətəndən əziz nə var?
Ey öz-özünü bəyənən, qoy səni el bəyənsin.

Mərdlik və igidlik haqqında

• Ağalıq verimlədir, igidlik vurumla.
• Ağac əyildi, sındı, igid əyildi, öldü.
• Aydan arıyam, sudan duru.
• Alıcı quş dimdiyindən bilinər.
• Alnım açıq, üzüm ağ.
• Araba qoş, çarxa dur, Mərd igidə arxa dur.
• Aslanın nə erkəyi, nə dişisi.
• Asta vur, Rasta vur.
• At ət ilə, igid don ilə.
• At ölər nalı qalar, İgid ölər namı qalar.
• Beş günün yarağı, bir günün gərəyi.
• Bir igid qırx ildə meydana gələr.
• Bir mıx bir nalı, bir nal bir atı, bir at bir igidi, bir igid bir eli qurtarar.
• Bir qorxaq bir ordunu bada verər.
• Vura bilməyən, daşın böyüyünü götürər.
• Vuran igid dayısına gəyişməz.
• Vuraram ölər, kiş deyərəm getməz.
• Vur qırxı, gedər qorxu.
• Vur deyənlə, vuran yarıdır.
• Qapan it dişin göstərməz.
• Qaçanı qovmazlar.
• Qılıqlı min evi yeyər, qılıqsız bir evi də yeyə bilməz.
• Qorxaq qaçar hay gəlməmiş, Çırmanar keçməyə çay gəlməmiş.
• Qorxaq gündə yüz yol ölər, igid ömründə bir yol.
• Qorxaq nə zərər eylər, nə mənfəət.

Elm, bilik və ağıl haqqında

• Abdaldan paşa olmaz, taxtadan - maşa.
• Ağac bar verəndə başın aşağı dikər.
• Ağıl ağıldan üstün olar.
• Ağıl yaşda olmaz, başda olar.
• Ağıllı baş hər şeydən mənfəət götürər.
• Ağıllı qəm yeyər, ağılsız qamçı.
• Ağıllı fikir edincə, dəli Kürdən keçər.
• Bacarıq ağılın nişanəsidir.
• Baxmaqla öyrənmək olsa, it də qəssab olar.
• Başı daşa dəyməyincə ağlı başına gəlməz.
• Bilmədiyini biləndən sor.
• Bilməmək eyib deyil, soruşmamaq eyibdir.
• Elm ağılın çırağıdır.
• Elmin gücü, Yıxar bürcü.
• Ədəb bazarda satılmaz...
• Göz görmək üçün, ağıl bilmək üçün.
• Həcdən gələn mən, Məkkədən xəbər verən sən ?
• Hər oxuyan Molla Pənah olmaz.
• Qafil yaşamaqdan ölmək yaxşıdır.
• Qələm qılıncdan itidir.
• Qələm əyri yonulsa da düz yazar.
• Qələmin ucu, qılıncın gücü.
• Qələm yazanı qılınc poza bilməz.
• Qüvvə hər şeyi, ağıl qüvvəni sındırar.
• Məkkəyə gedən dəvə hacı olmaz.
• Savadsız adam kor kimidir.
• Tənbəl deyər: "Bu gün oynaram, sabah oxuyaram". Çalışqan deyər: "Bu gün oxuyaram, sabah oynaram".

İş, əmək və sənət haqqında

Y

• Yazda çalan qışda oynar.
• Yanan yerdən tüstü çıxar.
• Yeddi ayda bir qarış, bir ayda yeddi qarış.
• Yeməyə kömək, işləməyə də kömək.
• Yeməyin qulu, işləməyin xəstəsi.
• Yüyürək at özünə qamçı vurdurmaz.
• Yüz sənəti pis bilməkdənsə, bir sənəti yaxşı bilmək yaxşıdır.
• Yorğanına bax, ayağını uzat.

K

• Kamil bağban çəkər bağın səfasın.

N

• Nə əkərsən, onu biçərsən.
• Nə qoyuna gedər, nə qapıda hürər.

S

• Sənət insan üçün xəzinədir.
• Səhər gününə qızınmayan, axşam gününə qızınmaz.
• Sözün ilə işin bir olsun.

T

• Tənbəl deyər: ver yeyim, ört yatım, gözlə canım çıxmasın.
• Tənbələ iş buyur, o sənə nağıl danışsın.
• Tənbəllik azar artırar, işləmək canı saf eylər.
• Torpaq deyər: "Öldür məni, dirildim səni!"

U

• Uzaqdan baxana döyüş asan gələr.
• Uzaqdan zurna səsi xoş gələr.
• Ustadına gəc baxanın gözlərinə qan damar.
• Usta görməyən şagirdin gözü əllərdə qalar.
• Uşağa iş buyur, ardınca yuyur.

H

• Halva-halva deməklə ağız şirin olmaz.

Ç

• Çala-çala çalağan olar.
• Çalışqan əl nəyə dəysə qızıl olar.
• Çörəyi ver çörəkçiyə, bir çörək də üstəlik.

C

• Cəfa çəkməyən səfa görməz.
• Cəhrə əyirsən don yiyəsi olarsan.

Y

• Yalançının evi yandı,heç kəs ona inanmadı
• Yetim əlində qoğal əcaib

A

- Abad kənd tüstüsündən bilinər. 
- Abdalın qarnı doyunca, gözü qapıda qalar. 
- Abır istəsən çox demə, Sağlıq istəsən çox yemə. 
- Abırlı abrından çəkinər, abırsız nədən çəkinər. 
- Abırsızdan abrını gözlə. 
- Avara qonaq ev yiyəsini də avara qoyar. 
- Ağa gətirər navala, xanım tökər çuvala. 
- Ağa Nəzərəm, belə gəzərəm, bir vuranda qırxın əzərəm.. 
- Ağac bar verəndə başın aşağı dikər. 
- Ağac dibindən su içər. 
- Ağac meyvəni dəyənə qədər böyüdər. 
- Ağac olan yerdə budaq sınar. 
- Ağac səmtinə yıxılar. 
- Ağac sınanda budaq nəyə gərəkdir?! 
- Ağac əyildi, sındı, igid əyildi, öldü. 
- Ağacı qurd içindən yeyər. 
- Ağalıq verimlədir, igidlik vurumla. 
- Ağzı əyrini boynunun ardından tanımaq olar. 
- Ağzına bax, tikə kəs. 
- Ağzına çullu dovşan sığışmır. 
- Ağzının qaytanı yoxdur. 
- Ağlı olan məscidə getməz. 
- Ağlı olan qışın qeydinə yayda qalar. 
- Ağıl ağıldan üstün olar. 
- Ağıl başda olar, yaşda olmaz. 
- Ağıl çox-pul yox, ağıl yox- pul çox. 
- Ağıllı baş hər şeydən mənfəət götürər. 
- Ağıllı qəm yeyər, ağılsız qamçı. 
- Ağıllı düşmən nadan dostdan yaxşıdır. 
- Ağıllı olan bir dəfə aldanar. 
- Ağır otur, batman gəl. 
- Adam adam sayəsində adam olar. 
- Adam aşını-işini bilməlidir. 
- Adam var ki, adamların naxşıdır, Adam var ki, heyvan ondan yaxşıdır, Adam var ki, dindirərsən can deyər, Adam var ki, dindirməsən yaxşıdır.