اهميت زبان مادري
یازار : ay han
+0 به یه ن
اهميت زبان مادري
نگارش: باي محمدچندري
آن كه به زبان خويشتن درماند نادان بُوَد أر دو صد زبان مي داند
روز ۲۱ فوريه از طرف يونسكو به عنوان روز جهاني زبان مادري نامگذاري شده‌است.نامگذاري اين روز در كنفرانس عمومي يونسكو در سال ۱۹۹۹ به منظور كمك به تنوع زباني و فرهنگي انجام شده‌است. مجمع عمومي سازمان ملل متحد نيز به دليل اهميت زياد آن، سال ۲۰۰۸ را سال جهاني زبان‌ها اعلام كرد.نام گذاري اين روز به نام زبان مادري نشان ا ز اهميت فوق العاده اين موضوع دارد كه پايه‌ي آن د ركشور بنگلادش بنا نهاده شد. د رباره‌ي اهميت زبان مادري اين گفته كافي است كه شناسنامه و هويت يك قوم است. و اگر قومي شناسنامه‌ي خود را گم كند در واقع هويت خود را گم كرده است، و شناسنامه ي المثني‌ي ديگري هم نمي توان تهيه كرد. ا زطريق زبان مادري است كه تاريخ و فرهنگ ملت ها به نسل هاي آينده انتقال مي يابد. اين را بايد قبول كرد كه تنوع زبان دركشوري نشان از تنوع فرهنگي و تاريخ غني آن سرزمين است. هر زباني شيريني خاص خود را دارد به قول معروف هر گلي بويي دارد. اگر ما به زبان مادري خود، تفاوتي نمي كند،فارسي،تركي، تركمني، عربي، سيستاني و...احترام قائل نشويم ا نتظاري ا زديگران نبايد داشته باشيم. ياد دارم كه يكي از آشنايان كه در يكي ا زشهرهايي كه فارس زبان بودند كار مي كرد، به فرزندش به اجبار زبان فارسي را ياد داد و اجازه نمي داد كه به زبان تركمني حرف بزند ، اين بچه زبان فارسي را مثل آب خوردن بلد بود ولي زبان مادري خودش را نمي دانست و وقتي به زادگاهش مي آمد در برقراري ارتباط با كودكان هم سن وسالش مشكل داشت. والدين اين فرد پس از مدت ها سرشان به سنگ خورد و غيرتشان گل كرد تا به فرزندشان زبان مادري را ياد بدهند با اين كه تلاش فراوان كردند ولي موفقيت زيادي به دست نياوردند. متأسفانه بعضي اوقات شاهد اين مسئله هستيم كه سخن گفتن به زبان مادري را نوعي حقارت و پايين بودن فرهنگ مي پندارند. درصورتي كه هر كس به زبان مادري خود با يد افتخار كند. اين تنوع ها هستند كه پايه اتحاد و يكدلي را محكمتر مي كنند.
پيشنهاداتي جهت تقويت زبان مادري:
1- تدريس زبان مادري د رمدارس دو زبانه كه در قانون اساسي صراحتا" قيد شده است كه تا به حال عملي نشده است.
2- فراخوان مقاله هايي در باره ي زبان مادري.
3- برگزاري همايش هايي د ر دانشگاه ها .
4- نقش صدا وسيما در گسترش و غني سازي زبان مادري بسيار حائز اهميت است.كه همت و درايت مسئولان اين ارگان مهم را مي طلبد.
5- توجيه پدران ومادران د رباره ي اهميت زبان مادري ا زطريق روزنامه ها ،مجلات، سايت ها ،وبلاگ ها و....چون متأسفانه هنوز عده ي كثيري از والدين آن طور كه بايسته است توجيه نشده اند.
و در انتها چند بيت شعر ا ز اين حقير در باره‌ي زبان مادري.
انه ديل
نه عاجايئپ انه ديل ييتيپ باريانگ ياد بولوپ
إلينگ توتان قول گؤزلأپ تولقوندا سن مات بولوپ
حور ايله مه اؤز ديلينگ انه يالئ انه ديل
سويجئ ديلي ساقلالينگ ييتسه گلمز ينه ديل
عار بيليأندير كألري اؤز ديلينه گپله مك
يره گيرمك بيليأندير آتا كشتين چؤبله مك
سويجي تركمن سؤزلأنگده داقئيپ چاروا آدئنئ
ينه چاروا دار لار دئر ساقلار توركمن زادئنئ
ساده ديليم سايرانگدا مس اديأرسينگ بو حالئ
دونيا يوزون آيلانسانگ بولماز انه ديل يالئ
ترجمه‌ي لفظ به لفظ:
زبان مادري
زبان مادري، برما ناآشنايي و دوري ازما
دست ياري داري د رامواج سهمگين
اي دوست تحقير نكن، آن همچون مادرست
زبان راگرامي داريم،چون نيست شد برگشت ندارد
بر بعضي ها ننگ است خوشه چيني كشت پدرانمان
دهاتي نام مي نهند اگر به زبان مادري سخن بگويي
باز اينانند كه هويتمان را زنده نگه مي دارند
وقتي نغمه سر مي دهي دگر گون مي شوم
دنيا را بگردي نيست زباني چون زبان مادري
آنا ديلي
یازار : ay han
+0 به یه ن
سو دئيبدير منه اولده آنام آب
كي يوخ
يوخو
اويره تدي اوشاقليقدا منه خواب كي يوخ
ايلك دفعه كي چوره ك وئردي منه نان دئمه دي
اوليندن منه دوزدانه نمكد ان دئمه دي
آنام اختر دئمييبدير منه اولدوز دئيب او
سو دوناندا د ئمييب يخدي بالا بوز دئيب او
ال دئيب، دست دئمييب برف دئمييب
قاردئيب او
منه هئچ وقت بيا سويله مييب گل دئيب او
ياخشي خاطيرلاييرام يازگوني آخشام چاغيلار
باغچانين گون چيخانيندا كي ايليق گون ياييلار
او دئيردي كي گل باشيوي دارييم اي نازلي بالام
گلمه سن گر باجيوين آستاجا زولفين دارارام
اودئمه زدي كي((بياشانه زنم بر
سر تو))
(( گر نيايي بزنم شانه سر خواهر تو))
بلي قارداش داش ياغسادا گويدن سن اوسان منده بويام
وارسنين باشقا آنان واردي منيم باشقا آنام
اوزومه مخصوص اولان باشقا ائليم واردي منيم
ائليمه مخصوص اولان باشقا ديليم واردي منيم
ايسته سن يولداش اولاق بير
ياشيياق بيرليك ائده ك
وئريبن قول قولا بيريولدا گئده ك
اولاً اوزگه كولكلرله گره ك
آخميياسان
ثانياً ائليمه ، وارليغيما خور باخميياسان
ايسته سن زور دئيه سن، ملتيمي خوارائده سن
گون گئده ر، صفحه چونر مجبور اولارسان گئده سن
ايراندا حقّيميز - حقوقوموز !
یازار : ay han
+0 به یه ن
بوگونكو ايران آدلانان اؤلكه‌ده ياشايان ميلّتلر ، مين‌لر ايلدير بو اؤلكه ده ياشاميش و تاريخين آجيلي و شيرينلي خاطره لريني آرخادا قويموشلار.
هله اسلامدان قاباق ، اؤزلليكله ميلاددان قاباق يازيلان تاريخلر داها چوخ افسانه لرله قاريشيق اولسادا اسلامدان سونرا يازيلان ايران تاريخي مختليف تاريخچيلر طرفيندن چوخ آچيق – آيدين و مختليف ديللرده يازيلميشدير .
غزنويلر دؤنميندن قاجار دؤرونون سونونا قَدَر و ۱۰۰۰ ايل آرديجيل اولاراق بو اؤلكه يه حؤكم سورَن تورك امپراتورلاري و سلطانلاري دؤرونده اوچ ديل ، يعني تورك ، عرب و دري (فارس ) ديلي بير بيري‌نين يانيندا ايشلَنميش و گليشميشدير .
حتي فارس ديلي كئچميش مين ايلده شعر ديلينه و دربار ديلينه چئوريلديگينه گؤره و تورك سلطانلاري فارسجا شعر سؤيله‌ين شاعيرلره قيزيل و گوموش انعاملاري وئرديكده شاعيرلر شعرلريني داها چوخ بو ديلده يازيب سلطانلار دربارينا تقديم ائتميش و او زامانلاردا داها چوخ فارس ديلينده شعر ديوانلاري يازيلميش و بو گونه ميراث قالميشدير .
بير سؤزده دئمك اولار كي ، فارسلارين هخامنشلر و ساساني‌لر سلطانلاري دؤنملرينده هئچ بير ادبي اثرلري يارانماميش و اونلارين كئچميش قرنلرده يارانميش و افتخار ائده بيله‌جكلري فارسجا ادبي ، تاريخي و سايره اثرلري نين %۹۸ تورك سلطانلاري حاكميتي دؤرونده يارانميشدير !
اوچ ديلين تبعيض‌سيز بو اؤلكه‌ده ايشلنمه‌سي قاجار دؤرونون سونونا قَدَر داوام ائتميشدير ؛ لاكين رضاخان ايش باشينا گلندن سونرا يالنيز فارس ديلي ايراندا رسمي و اجباري تحصيل ديلي اولموش و غير فارس ديللرين ، اؤزلليكله ناصرالدين شاه زامانينندا و ميرزا حسن رشديه طرفيندن ايلك دفعه ايراندا مدرن تحصيل سيستيمي آذربايجان توركجه سينده و تبريزده درس وئريلديگينه باخماياراق بو ديلين تدريس و تحصيلي ياساق اولموشدور !
تاسفلر اولسون رضاخانين غير عادلانه قانونو بو گونه كيمي داوام ائتمكده دير !
ايران كثيرالمله بير اؤلكه دير ، بورادا يالنيز فارسلار ياشاميرلار كي ، اؤلكه‌نين بوتون امكانلاري فارس ديلي ، ادبياتي و فرهنگي اختياريندا اولسون . بو اؤلكه‌ده توركلرين جمعيتي فارسلارداندا چوخدور و ان آزي فارسلار قدري بو مملكت‌ده حقلري و حقوقلاري وار ، باشقا غير فارس ديللرين‌ده جمعيتلري اساسيندا اؤلكه امكانلاريندان فايدالانماغا حقلري وار .
بيز اگر بو اؤلكه‌ده ياشاييريق‌سا، فارسلاردان چوخ نفوسا ماليك اولماميزا باخماياراق فارسلار قَدَري اؤلكه امكانلاريندان فايدالانماغا حقّيميز وار يعني :
۱ – ديليميز رسمي و سرتاسري ديل اولاراق فارس ديلي ايله ياناشي ابتدايي‌دن توتدو بيليم يوردونون ( دانشگاهين ) سونونا قدر و بوتون تخصص‌لرده درس وئريلمه‌ليدير
۲ – فارس ديلي كيمي ديليميزده آكادمي ( فرهنگستان ) آچيلمالي و ديليميز لازم اولمايان يابانجي سؤزجوكلر و كلمه لردن سيلينمه‌لي و تورك ديلي‌نين كؤكلرينه داياناراق يئني سؤزجوكلر يارانماليدير
۳ – تهراندا سرتاسري تلويزيون كاناللاري‌نين تعدادي مثلا ۱۲ اولورسا، نفوس چوخلوغو اساسيندا اونون ۵- ي توركجه ، ۵- ي فارسجا، و ۲- سي باشقا غير فارس ديللره حصر ائديلمه‌لي و وئرليش يايماليدير، راديو وئرليشلري‌ده بو نسبت اساسيندا بؤلونمه‌ليدير
۴ – فارس موسيقي‌سي گليشمه‌سينه نظرده توتولان بودجه و اجرالار تورك موسيقي‌سينه‌ده نظرده توتولمالي و اجرا اولماليدير، عين حالدا باشقا غير فارس موسيقي‌لرينه‌ده جمعيتلري چوخلوغو اساسيندا اؤنملي يئر وئريلمه‌ليدير
۵ – دؤلتي بودجه ايله مركزده نشر اولان مطبوعاتين ياريسي تورك و ياريسي فارس ديلينده اولماليدير و باشقا ديللرده‌ده اوستان مركزلرينده دولت بودجه‌سي‌ايله نشريه بوراخيلماليدير
۶ – دؤلت بودجه‌سي ايله حاضرلانان سينما فيلملري ،تلويزيون سرياللاري و تئاتر نمايشلري ايكي ديلده ( توركجه و فارسجا ) اولماليدير
۷ – مجليس‌ده ، محكمه‌لرده و باشقا دؤلتي اداره‌لرده هر ايكي ديلين (توركجه و فارسجا ) ايشلنمه‌سي آزاد اولماليدير
۸ – رسمي و دؤلتي تابلولار هر ايكي ديلده (توركجه و فارسجا) يازيلماليدير
۹ – تورك ديللي شهرلرده ابتدايي و دبيرستان مكتبلري‌نين درسلري توركجه اولمالي لاكين فارس وطنداشلارلا ارتباط قورماق اوچون معين مقطع ده ، مثلا يئددينجي صنف‌دن دبيرستانين سونونا قَدَر ، بير كيتابدا فارس ديلي و ادبياتي بو مكتبلرده تورك ديلي يانيندا درس وئريلمه‌ليدير
۱۰ – فارس ديللي شهرلرده ابتدايي و دبيرستان مكتبلري‌نين درسلري فارسجا اولمالي لاكين تورك وطنداشلارلا ارتباط قورماق اوچون معين مقطع ده ، مثلا يئددينجي صنف‌دن دبيرستانين سونونا قَدَر ، بيركيتابدا تورك ديلي و ادبياتي بو مكتبلرده فارس ديلي يانيندا درس وئريلمه‌ليدير
۱۱ – هر شهرين جمعيتي تورك و فارس تركيبلي اولورسا ، هر ايكي ديلده و توركلر تورك ديللي مكتبلرده و فارسلار فارس ديللي مكتبلرده تحصيل آلمالي‌ديرلار ، بو مكتبلرده بوتون امكانلار برابر بؤلونمه‌ليدير
۱۲ – تورك ديللي شهرلرده يئرله‌شن بيليم يوردلارين ( دانشگاهلارين ) تحصيل ديلي مختليف بؤلوملرده ( رشته لرده ) توركجه اولماليدير ، لاكين بو بيليم يوردلاريندا فارس ديللي فاكولته‌لرده (دانشكده‌لرده ) اولماليدير ، بو فاكولته‌لرين تحصيل ديلي فارسجا اولمالي دير
۱۳ – فارس ديللي شهرلرده يئرله‌شن بيليم يوردلارين ( دانشگاهلارين ) تحصيل ديلي مختليف بؤلوملرده ( رشته لرده ) فارسجا اولماليدير ، لاكين بو بيليم يوردلاريندا تورك ديللي فاكولته‌لرده (دانشكده‌لرده ) اولماليدير ، بو فاكولته‌لرين تحصيل ديلي توركجه اولمالي دير
۱۴ – تورك و فارس تركيبلي شهرلرين ( تهران و كرج كيمي ) بيليم يوردلاريندا هر ايكي ديلده و مختليف تخصص‌لرده فاكولته‌لر اولماليدير
۱۵ – فارس ديلي كيمي تورك ديلينده ده دؤلت بودجه‌سي ايله سئمينارلار قورولمالي و تورك ديلي اوزمانلاري بو سئمينارلارا دعوت اولمالي و تورك ديلي ساحه‌سينده آراشديرمالار آپارماليديرلار
۱۶ – توركلرين دوزگون تاريخي يازيلمالي و مكتب – مدرسه و بيليم يوردلاريندا تدريس ائديلن عرقچي و آريا يؤنلو نژادپرستانه تاريخ اصلاح اولماليدير
۱۷ – بوتون ساحه‌لرده فارسلار و غير فارسلار آراسيندا برابر حقوق پروقراملاري نظرده توتولاراق اؤلكه‌ده دوستلوق، انسان سئورليك و انسانلارين ديل، اينانج و سوي -كؤكلريندن آسيلي اولماياراق قاريشيليقلي (ايكي طرفلي و برابر ) سايغي و سئوگي دويغولاري گوجلنديريلمه‌ليدير.
۱۸ – اؤلكه نين مادي و اقتصادي امكانلاري و ميلّي سرمايه‌لري يالنيز مركزي شهر و بؤلگه‌لرده يوخ ،بلكه اؤلكه‌نين بوتون شهرلري و بولگه‌لري‌نين برابر گليشمه‌سي و توسعه تاپماسي اوچون هزينه اولمالي و اقتصادي جهتدن دالي قالميش بؤلگه‌لرده داها چوخ سرمايه ايشه آپاريلمالي دير .
جشن نوروز
یازار : ay han
+0 به یه ن
حسن راشدي : ۲3 اسفند ۱۳۹1
( بو مقاله كئچن ايلده بو موقع‌لر بو بلاگ دا قويولموشدو )
بنا به پيشنهاد جمهوري آذربايجان،[۱] مجمع عمومي سازمان ملل در نشست ۲۳ فوريه ۲۰۱۰ ( ۴ اسفند ۱۳۸۸) ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهاني عيد نوروز، به‌رسميت شناخت و آن را در تقويم خود جاي داد. در متن به تصويب رسيده در مجمع عمومي سازمان ملل، نوروز، جشني كه قدمتي بيش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بيش از ۳۰۰ ميليون نفر آن را در كشورهاي بالكان ، اطراف درياي سياه ، قفقاز ، خاورميانه ، آسياي ميانه و …جشن مي‌گيرند توصيف شده‌است.
گرچه بعضيها اجراي مراسم روز نو بهاري و يا نوروز را به پارسيان نسبت مي دهند ولي اين جشن سابقه بسياري طولاني تر از آن دارد كه بعضي ها آنرا به سلاطين ساساني پارسيان و يا حتي هخامنشيان نسبت دهند .
عده اي از ناسيوناليستهاي فارس بدون توجه به اسناد تاريخي و باستانشناسانه و صرفا از روي تعصب ، با استناد به افسانه هاي شاهنامه فردوسي ، آفرينش جشن سال نو بهاري را به پادشاه افسانه اي شاهنامه " جمشيد شاه " نسبت مي دهند ، لاكن دانشمندان و محققين واقع بين اين قوم تاريخ برپا داشته شدن مراسم روز زايش نباتات و اول فصل بهار را بسيار جلوتر از كوچ اقوام هند و ايراني به سرزمين كنوني ايران ( حدود ۹۰۰ الي ۱۰۰۰ سال پيش از ميلاد ) دانسته و مرسوم بودن اين جشن را در سه هزار سال پيش از ميلاد در اراضي وسيع اقوام سومري ، دو هزار سال پيش از ميلاد در ميان بابليهاي ساكن بين النهرين و همچنين دو هزار سال قبل از ميلاد در خوزستان امروزي در بين ايلاميان مي دانند (2)
در ميان بابليان قديم جشن سال نو بهاري 12 روز بوده و روز سيزدهم پايان اين جشن به حساب مي آمده است ، سال نو بابليان در نخستين روزهاي فصل بهار و زماني كه اولين هلال ماه ديده مي شد شروع مي شده است ، همچنان روميان قديم سال نو را در پايان روزهاي ماه مارس ( در ۱۰ روز اول فروردين ماه ) جشن مي گرفته اند . (۳)
پيام آور شادي و فصل بهار " حاجي فيروز " مشهور در ميان اقوام فارس كه با لباس قرمز و صورت سياه پيشاپيش عيد نوروز ، نغمه هاي شاد بهاري را در جلو خانه هاي مردم ترنم مي كند در اصل " الهه قرباني " به نام " داموزي " سومريان است . (۴)
همچنين در ميان بابليها جشني بوده است موسوم به "زاگموگ" كه در سالهاي حدود ۲۳۰ پيش از ميلاد، در فصل اعتدال ربيعي، در يازده روز از اول ماه نيسان بر گزار مي شده است.
اين جشن به ياد و احترام " مردوك " بت بزرگ بابليان در معبد " آزگيلا" واقع در شهر بابل برپا مي شده است.
نوروز در ميان فنيقيهاي حوزه درياي مديترانه، در ميان يونان باستان، در آسياي صغير، مندائيان (سامي زبانان عراق)، جزيرة العرب، مصر و آسياي ميانه گرامي داشته مي شد.
مراسم جشن نوروز در كتاب مشهور "سينوهه پزشك مخصوص فرعون " در سفر سينوهه و خدمتكار وي "كاپتا" به كشورهاي امروزي خاورميانه در حدود ۳۵۰۰ سال پيش نيز آمده است .
با
توجه به اينكه عده اي نوروز و جشنهاي جنبي آن را جشن هايي صد در صد متعلق
به پارسيان مي دانند و بعضي از اين مراسم، بخصوص چهارشنبه سوري، بخاطر
اهميت آتش در آن، حتي وابسته به دين زرتشت دانسته شده اما شواهد مختلف
نشاندهنده اين مطلب هستند كه اين جشنها ، تاريخي به مراتب جلوتر از تعلق
اين آيين به قوم "پارس" (به معناي قوم هندو-اروپايي مهاجري كه در حدود سال
۱۰۰۰ قبل از ميلاد به ايران آمدند) دارند و احتمالا" از مراسمي كه قبل از
مهاجرت اقوام آريايي در اين فلات مرسوم بوده سرچشمه مي گيرند و چه بسا
اقوام سومري ، ايلامي، كاسي، گوتي ، لولوبي ، ماننا و ديگر اقوام باستاني
نيز آنها را جشن مي گرفته اند.
منبع اطلاعات ما در مورد باورهاي اقوام
هندو- ايراني و بعدا" پارسي، در درجه اول قديمترين قسمتهاي اوستا و در حالت
دوم، مقايسه باورهاي ديگر مردم هندو-اروپايي (بخصوص هندو-آريايي ها) با
باورهاي پارسيان باستان است. ريگ ودا، قديميترين بخش وداهاي هندو-آريايي،
يكي از بهترين منابع موجود براي پي بردن به اصول اعتقادي و جشنها و مراسم
اقوام (هندو-ايراني) است.
در
اوستا، بخصوص در گاثاها و بقيه يسناها كه قديمي ترين بخش هاي اين كتاب
هستند، هيچگاه صحبتي از نوروز و جشنهاي وابسته به آن نشده است. مراسم
اوستايي اصولا" نيايشهايي به امشاسپندان مختلف و فره وشي ها هستند. يسناها
سرودهايي هستند كه براي ستايش ميترا، آناهيتا، ورونا، هوم، و ديگر
امشاسپندان نوشته شده اند كه در جشنهاي وابسته به آنها بايد خوانده شوند
(كلمه هاي "جشن" و "يسنا" از يك ريشه هستند). در نتيجه، دربخشهاي قديم
اوستا ذكري از جشنهاي نوروز، چهارشنبه سوري، سيزده بدر و يا حتي سده
نداريم. نخستين نشانه از نوروز در اوستا، در فرگرد دوم "ويديودات" است كه
در ضمن توضيح زندگي "ييم" (جمشيد)، به دستور برگزاري نوروز نيز اشاره شده
(اين روايت را فردوسي نيز ذكر مي كند).
اما ويديودات از اخيرترين بخش هاي اوستاست كه به احتمال زياد يا در دوران ساساني نوشته شده و يا در آن دوران به طور كامل بازنويسي شده و بسياري از باورهاي زرتشتي ساساني در اين كتاب وارد شده است.
با نگاه به باورهاي مندرج در ريگ ودا نيز اثري از مراسمي مانند جشنهاي بالا نمي بينيم. جشن شروع سال در نزد اين اقوام اهميت زيادي نداشته و ذكر خاصي از برگزاري مراسم بخصوصي براي آن نمي كنند. همچنين در باورهاي مردم نورستان افغانستان كه تا صد سال قبل كه به جبر مسلمان شدند، زير نام "كافران" كه به پرستش خدايان باستاني هندو-ايراني ادامه مي دادند، هيچ اثري از نوروز وجود ندارد، هرچند كه جشنهاي سنتي نزد اين مردم كاملا" حفظ شده است.
اوستا كتاب ديني زرتشيان دستخوش تغييرات نسبتا زيادي در متن خود بسته به خواست سلاطين و حاكمان پارسي قبل از اسلام شده است ، چنانچه رسم خَويدوده يا خوه‌دوده نوعي پيوند ازدواج در پارس باستان بود كه بين محارم (خواهر و برادر يا والدين و فرزندان) انجام مي گرفت كه در كتاب‌هاي پهلوي زرتشتي از اصول رستگاري دانسته شده‌است.
ترجمهٔ بخشي از پرسش ۳۷ از مينوي خرد:
«پرسيد دانا مينوي خرد را كه مردمان به چند راه و بهانهٔ كرفه به بهشت بيش رسند؟
مينوي خرد پاسخ كرد كه:
………..
……… نهم آن كه دوستي روان را خوه‌دوده كند…» (5)
به هر حال به احتمال زياد ازدواج بين خويشان در پارس باستان مرسوم بوده و قديمترين سند در مورد ازدواج با محارم مربوط به كمبوجيه پسر كوروش است كه با دو خواهر خود ركسانا و آتوسا وصلت كرده و در كتاب تاريخي هردوت هم نقل شده است . (6) اما وارد كردن اين رسم به متن كتاب ديني زرتشتيان (اوستا ) مطمئنا با فشار سلاطين و پادشاهان پارس و توسط كاهنان زرتشتي انجام شده است و در دين زرتشتي و اصل اوستا نبوده است .
چنانكه از تواريخ بر مي‌آيد، در عهد ساسانيان نيز نوروز ـ يعني روز اول سال پارسي و نخستين روز فروردين ماه در اول فصل بهار نبود بلكه مانند عيد فطر و عيد اضحي ، آنچنانكه در ميان مسلمانان مرسوم است ، در فصول مختلف سال خورشيدي مي چرخيد
.
در سال يازدهم هجرت كه مبدأ تاريخ يزدگردي و مصادف با جلوس يزدگرد پسر شهريار آخرين شاه ساساني است، نوروز در شانزدهم حزيران رومي (ژوئن فرنگي) يعني نزديك به اول تابستان بود و از آن تاريخ به اين طرف به تدريج هر چهار سال يك روز عقب‌تر افتاد تا در حدود سال ۳۹۲ هجري، نوروز به اول حمل رسيد ـ در سال ۴۶۷ هجري ، نوروز در بيست و سوم برج حوت يعني هفده روز به پايان زمستان مانده واقع بود ـ در اين هنگام جلال‌الدين ملكشاه امپراتور ترك سلجوقي (۴۶۵-۴۸۵ هجري قمري) ترتيب تقويم جديد جلالي را بنا نهاد و نوروز را در روز اول بهار كه موقع نجومي تحويل آفتاب به برج حمل است ـ قرار داده و ثابت نگاهداشت. بدين طريق كه قرار شد در هر چهار سال يك بار سال را به ۳۶۶ روز بشمرند و پس از تكرار اين عمل هفت بار يعني پس از هفت مرتبه چهار سال (يا ۲۸ سال ( بار هشتم به جاي اينكه سال چهارم را ۳۶۶ روز حساب كنند با سال پنجم (يعني درواقع با سال سي و سوم از آغاز حمل) اين كار را انجام بدهند و بدين ترتيب روي هم رفته سال جلالي نزديك‌ترين سالهاي دنيا به سال خورشيدي حقيقي كه ۳۶۵ روز و ۵ ساعت و ۴۸ دقيقه و ۴۶ ثانيه است ميشود. (۷)
علاوه بر جشن نوروز ، جشن ديگري نيز كه به "مهرگان" مشهور است و در گذشته هاي دور و در پاييز بر گزار مي شده است باز از طرف عده ايي به پارسيان نسبت داده ميشود ، در حالي كه اين جشن نيز مبدا و منشأ بسيار قديمي تر از بر گزاري اين جشن توسط پارسيان در ايران دارد چنانچه "منوچهري دامغاني" شاعر معروف نيمه اول قرن پنجم هجري در مسمطي مي گويد :
شاد باشيد كه جشن مهرگان آمد
بانگ و آواي دراي كاروان آمد
كاروان مهرگان از "خزران " آمد
يا ز اقصاي بلاد "چينيان" آمد
نه از اين آمد ، بل نه از ان آمد
كه ز فردوس برين وز آسمان آمد….
در اين شعر "منوچهري" جشن مهرگان را بر آمده از ميان "تركان خزر" و يا از "بلاد چين" دانسته و در آخر مي گويد شايد اين جشن از بهشت برين آمده باشد!
جشن سال نو بهاري امروزه در بسياري از كشورها از جمله در هندوستان از ۱۳ الي ۱۵ ماه آوريل (۲۴- ۲۶ فروردين ) برپا داشته مي شود ، اين جشن در تايلند ، برمه ، سريلانكا ، كامبوج و لائوس از روز اول ماه آپريل (۱۲ فروردين ) و به مدت ۳ روز جشن گرفته مي شود ، آنها نام اين جشن بهاري را " سونگ كران " مي نامند .
تركان اوغوز ( آذربايجان ، تركيه ، توركمنستان ، قبرس شمالي و تركان شمال عراق ) به سال نو بهاري جشن اوغوز هم مي گويند ؛ در افسانه هاي تركان ، تركان اوغوز پس از محاصره و گرفتاري 400 ساله در ميان كوههاي " ارگنه قون " در اوايل فصل بهار و در زمان زايش درختان و در هواي خوش بهاري ، كوه فلزي را شكافته و از اين گرفتاري ۴۰۰ ساله رهايي مي يابند كه از آن تاريخ به بعد تركان روزهاي اوائل بهار را جشن مي گيرند .
امروزه جشن سال نو بهاري يا نوروز علاوه بر اينكه در ميان مردم و با حمايت كامل دولت و با شكوه تمام در جمهوري آذبايجان برپا داشته مي شود در بين مردم ايران ، افغانستان، جمهوريهاي آسياي ميانه، ، غرب چين ، تركيه ، عراق ، گرجستان ، اروپاي شرقي و در بين مردم كشورهاي آسياي دور نيز بر گزار ميگردد.
نوروز در ميان مردم آذربايجان جنوبي با نامهاي "تزه ايل بايرامي" ، "بايرام" ، "يئنگي ايل" با مراسم خاص جشن گرفته ميشود.
اصولا مردم آذربايجان جنوبي بخصوص مردم شهرهاي اردبيل، خلخال ،خياو (مشكين شهر)، گرمي، مغانشهر (پارساآباد) ، بيلسوار و ديگر مناطق مغان از نام "نوروز" براي مراسم سال نو استفاده نمي كنند ، "بايرام " ، "تزه ايل بايرامي " و " يئنگي ايل " مشهورترين و متداولترين نام براي " نوروز " در ميان آنان است.
سفره "هفت سين " نوروزي هم از مراسماتي است كه مثل مراسم عيد نوروز ناسيوناليستهاي فارس آنرا متعلق به خود مي دانند و تفسيرهاي گوناگون و بي مسمايي در تفسير فلسفه " سين " هاي اين سفره دارند ، از جمله اينكه گويا " هفت سين " اوائل و قبل از اسلام "هفت شين " بوده و در اين سفره هفت ماده اي كه حرف اول نامشان با شين شروع مي شده از جمله شراب و شربت و شينهاي ديگر گذاشته مي شده كه بعد از اسلام بخاطر حرام بودن شراب به هفت سين تبديل شده و تفسيرهاي از نوع آقاي "محمد علي دادخواه" كه اخيراً پژوهشي با عنوان "نوروز و فلسفه هفت سين" را به نگارش در آورده و در اين باره مي‌نويسد:
"عدد هفت برگزيده و مقدس است. در سفره نوروزي انتخاب اين عدد بسيار قابل توجه است. ايرانيان باستان اين عدد را با هفت امشاسپند يا هفت جاودانه مقدس ارتباط مي‌دادند. در نجوم عدد هفت، خانه آرزوهاست و رسيدن به اميدها را در خانه هفتم نويد مي‌دهند. علامه مجلسي مي‌فرما يد: آسمان هفت طبقه و زمين هفت طبقه است و هفت ملك يا فرشته موكل برآنند و اگر موقع تحويل سال، هفت آيه از قرآن مجيد را كه باحرف سين شروع مي‌شودبخوانند آنان را از آفات زميني و آسماني محفوظ مي‌دارند." كه هيچكدام از اينها نمي تواند علمي باشد و اين در حالي است كه در كشور افغانستان كه همنژاد، همزبان و هم فرهنگ فارس زبانان ايران هستند در مراسم نوروزي بجاي هفت سين ايراني ، هفت ميوه در سفره مي چينند كه به هيچوجه با هفت سين و يا هفت شين ايراني ارتباطي ندارد .
در اين باره محقق محترم جناب آقاي ناصر منظوري تحقيقات ارزنده علمي و جالبي تحت عنوان : " منشاء برخي تركيبهاي عجيب در فارسي " انجام داده اند كه مطالعه آنرا به عموم علاقمندان توصيه مي كنيم :
(1)
General Assembly 23 February 2010
GA/10916
Department of Public Information • News and Media Division • New York
Sixty-fourth General Assembly
Plenary
71st Meeting (PM)
General Assembly Recognizes 21 March as International Day of Nowruz,
Also Changes to 23-24 March Dialogue on Financing for Development
……. The text was introduced by Azerbaijan’s representative, who said that, as a holiday celebrated in many parts of the world with themes important to all humanity, Nowruz encouraged intercultural dialogue and understanding. Speaking after the Assembly took action on the draft, the representative of Iran marked its adoption by quoting lines of the Persian poet Jalaluddin Rumi that expressed the holiday’s theme of rebirth “on our planet and in our souls”.
گزارش كامل سازمان ملل را در لينك پايين مي بينيد :
http://www.un.org/News/Press/docs/2010/ga10916.doc.htm
(2) روزنامه همشهري ۲۸ اسفند ۱۳۸۷ ص ۱۳
(۳) روزنامه همشهري ۲۱ اسفند ۱۳۸۷ ص ۱۳
(۴) روزنامه همشهري ۲۸ اسفند ۱۳۸۷ ص ۱۳
(۵) ويكي پديا "خويدوده " http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87
6- ويكي پديا : ازدواج كمبوجيه با ركسانا و آتوسا http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AC%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%85
7- الف كاظمي پژوهشگر :
http://tarikhema.ir/ancient/1946/%D8%AC%D8%B4%D9%86-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D9%85%D8%A7
خوجالي فاجعه سي، داشناكلارين وحشي ليگي
یازار : ay han
+0 به یه ن
1992- جي ايل فئورال آيي‌نين 26 سي ( 1370 هجري شمسي ، اسفند آيي‌نين 7 سي ) آذربايجانين جنّّته اوخشار گوشه‌لريندن بيري اولان قاراباغ بؤلگه‌سي‌نين مركزي خان كندي ياخينليغيندا خوجالي آدلي شهرجيكده گئجه ياريسينا ياخين كؤرپه‌لر آنالار قوجاغيندا يوخلاميشديلار.
ياشلي ننه – بابالار نوه‌لرينه بابك – كوراوغلونون ايگيدليگيندن داستانلار سؤيله‌ييب قاراباغ شاعري مُلا پناه واقف‌دن شعر اوخودوقدان سونرا اؤزلري‌ده شيرين يوخويا گئتميشديلر.
آتا – آنالار ايسه گون چاليشمالاريني آرخادا قويوب گله‌جك اوميدي ايله گئجه‌ني سحر ائتمكده ايديلر. لاكين ائرمني داشناكلاري بو جنّته اوخشار بؤلگه‌نين هر يول ايله اولورسا اولسون اَله كئچيرمه‌سيني ذهنلريندن بيرآن بئله اونوتماميش گئجه قارانليغيني گودوردولر
!
اونلار ” بؤيوك ائرمنستان” خولياسيندا ياشايير هر يول ايله اولورسا اولسون اراضي‌لريني گئنيشلنديرمك ايسته‌ييرديلر. گؤز چيخارماق، باش ، بورون ، قولاق كسمك، قوجا- قاري‌لاري اؤلدورمك ، حاميله قادينلارين قارينلاريني سؤكمك،كؤرپه‌لرين بئيينلريني توفنگ‌له داغيتماق اونلارا مقّدس ايش ساييليردي!
اونلار سود اَمَر كؤرپه اوشاقلاردان توتموش اللري چليكلي قوجا – قاري‌لاري قتل عام ائتمكده و اَن آلچاق ايشلره ال آتماقدا بير اَن بئله شُبهه‌لنمه‌ييرديلر.
او گئجه ده ائرمني داشناكلاري ديرناقدان باشا سيلاحلا ياراقلانميش دسته لرله، هئچ بير سيلاحي اولمايان خوجالي‌نين يئرلي اهالي‌سينين سوي قيريمينا بئل باغلاميشديلار.
خوجالي اهاليسي ائرمني‌لرين بئله بير چيركين هدفيني دويدوقدا بو وحشي‌ليگين قاباغيني آلماق اوچون سيلاح اله كئچيرمه‌يه و شهردن مدافعه ائتمه‌يه جان آتيرديلار، لاكين اونلارين الينده هئچ بير سيلاح يوخ ايدي . اولان سيلاحلاردا روس عسگرلري الينده ، روس عسگرلري ايسه ائرمني آرخاسيندا و كؤمگينده ايدي!
خوجالي ايگيتلري هئچ بير چاره تاپمادان بعضي ائولرده آتا – بابادان قالان كؤهنه قمه – قيلينج و قوش توفنگلري ايله شهردن مدافعه ائتمه‌يه باشلاديلار.
غيرتلي ايگيتلرين قمه – قيلينج و قوش تفنگ‌لري ايله شهري قورويوب ائرمني‌لرين توپ – تانك و مسلسل‌لري قاباغيندا دايانيب شهامت‌له شهيد اولمالاري، قادين – اوشاق و قوجالارين بير عدّه‌سينه شهردن ديشاري چيخيب قارلي داغلارا پناه آپارمالارينا فرصت ياراتدي..
.
1992-ci il mart ayının ilk günlərində Xocalıda rusiyalı jurnalist Viktoriya İvleyeva tərəfindən çəkilən fotoşəkil - torpaqdakı meyitlər fonunda şəhərdə talançılıqla məşğul olan erməninin maşını
خوجالي‌نين غيرتلي و ايگيد جاوانلاري شهيد اولدوقدان سونرا، ائرمني‌لر بو شهرده سوي – قيريما باشلا ديلار!
اونلار قادين – اوشاق، قوجا – جاوان و حتّا خسته خانا مريض‌لرينه رحم ائتمه‌دن هاميني گولـله‌‌دن كئچيرديكدن سونرا مدافعه‌سيز اهالي‌نين بورون – قولاغيني كسمه‌يه ، بويلو و حامله قادينلارين قارينلاريني سؤكمه‌يه باشلاييب حتّا حيوانلار آراسيندا اولمايان چيركين عمللره اَل بئله آتديلار!
ائرمني‌لرله بيرليكده خوجالي فاجعه سيني ياراتماقدا اشتراكي اولان و سونرالار آذربايجانلي عسگرلرينه اسير دوشموش بير روس عسگري‌نين دهشتلي اعترافي و بو اعترافدان چكيلن ويدئو فيلمي‌نين دونيايا ياييلماسي ائرمني وحشي‌ليكلريني داها آرتيق دونيايا تانيتميشدير!
بو دهشتلي اعترافدا روس عسگري، ائرمني‌لرين خوجالي شهرينده تورَتديكلري جنايت‌دن دانيشاراق وجدان عذابينا دوچار اولدوغونو بيلديرميشدير.
.
او، يولداشي و سيلاحداشي اولان ائرمني‌نين خوجالي‌دا، سود اَمَر بير كؤرپه‌نين بئينيني گولـله ايله داغيتماسيندان وجدان عذابي چكديگي اوچون بو جنايتين اوستونو آچماغا اؤزونو راضي ائتميشدي. روس عسگري ويدئويي اعترافدا دئميشدير :
” من بير چوخ مزدور روس عسگرلري كيمي ائرمني سيلاحلي دسته‌سينده خدمت ائده‌رك خوجالي حمله‌سينده اشتراك ائتديم؛ او گئجه خوجالي شهرينه حمله باشلاندي، خوجالي ساكينلري‌نين اللرينده بير تعداد قديمدن قالما قمه و يا قوش توفنگيندن باشقا آتشين سيلاح يوخ ايدي.
بو سيلاحلارلا مقاومت گؤستَر‌نلرده ائرمني‌لرين آغير آتش لري نتيجه‌سينده آرادان گؤتورولدو و ائرمني طرفيندن خوجالي سوي قيريمي باشلاندي!
ائرمني‌لر مدافعه‌سيز كؤرپه اوشاقلاردان توتموش قوجا- قاري‌لارادك هر كسي گولـله‌‌دن كئچيرير و وجداندان اوزاق ايشلره ال آتيرديلار؛ لاكين بونلارين اَن دهشتلي‌سي و مني وجدان عذابينا دوچار ائدَ‌ن باشقا بير ماجرا اولدو.
او گون خوجالي‌دا ائرمني سيلاحداشيملا، صاحب‌سيز قالميش بير ائوه گيريب باهالي اشيا لاردان اؤزوموزه غنيمت گؤتوردويوموز حالدا باشقا اوتاقدان كؤرپه بير اوشاق سسي قولاغيميزا دگدي. اللريميز توفنگ ماشاسيندا ياواش- ياواش و احتياطلا سس گلَن اوتاغا ساري گئتديك، اوتاغا گيرَركن سارسيديجي بير صحنه گؤزوموز اؤنونده جانلاندي :
جاوان بير آنا جسدي يانيندا سود امَرَ كؤرپه بير اوشاق امزيك آغزيندا باشيني آناسي‌نين سينه‌سينه داياميشدي!
“ كؤرپه اوشاق بيزي گؤردوكده سانكي آتاسيني گؤروبدور آغلامسيناراق قوللاريني قالديريب قاباقدا اؤزونو كؤرپه‌يه ياخينلاشديران ائرمني سيلاحداشيمين قوجاغينا گلمك ايسته‌دي!
لاكين سِلاحلي ائرمني يولداشيم كؤرپه‌ني قوجاغينا آلماق يئرينه توفنگين آغزيني كؤرپه‌نين امزيكلي آغزينا سؤيكه‌ييب ماشاني چكدي و . . .كؤرپه‌نين بئيني سوورولاراق ديوارا ياپيشدي...!!
وحشي ارمني لر حاميله قادينلارين قارنيني سؤكوب كؤرپه لريني چيخاريبلار
بو صحنه‌ني گؤردوكده باشيم گيجَلدي، سارسيلديم، دونيا گوزومون قاباغيندا فيرلانماغا باشلادي؛ آياق اوستونده دايانا بيلمه‌ييب يئره اوتوردوم. اؤزومو اله آلديقدان سونرا ياواش – ياواش ائودن ديشاري چيخديم.
سيلاحداشيم مني بو حالدا گؤردوكده سوروشدو :
بو ايشه ناراحات اولدونمو؟
دئديم : آخي او كؤرپه، اونسوزدا بورادا يالقيز قاليب آجليقدان و سويوقدان اؤله‌جك ايدي، نه اوچون بو ايشي گؤردون؟
وجداني بير دقيقه‌ده اولسون بئله اينجيمه‌ين ائرمني سيلاحداشيم دئدي :
“بيز، خوجالي دا و قاراباغدا آذربايجانلي بير كؤرپه‌نين نئچه گونلوك ياشاماسيني دا بئله تحمل ائده بيلمه‌ريك ...!! “
İBLİS
یازار : ay han
+0 به یه ن
İBLİS
İblis ! ... O böyük ad nə qədər calibi-heyrət !Hər ölkədə, hər dildə anılmaqda o şöhrət,
Hər qülbədə, kaşanədə, viranədə İblis !
Həp Kəbədə, bütxanədə, meyxanədə İblis !
Hər kəs bəni dinlər, fəqət eylər yenə nifrət,
Hər kəs bana aciz qul ikən, bəslər ədavət.
Lakin bəni təhqir edən, ey əbləhü miskin !
Olduqca müsəllət sana, bil, nəfsi-ləimin,
Pəncəmdə dəmadəm əzilib qıvrılacaqsın,
Daim ayaq altında sönüb məhv olacaqsın,
Bənsiz də, əmin ol sizə rəhbərlik edən var:
Qan püskürən, atəş savuran kinli krallar,
Şahlar, ulu xaqanlar, o çılğın dərəbəklər,
Altın və qadın düşgünü divanə bəbəklər.
Bin hiylə quran tilki siyasilər, o hər an
Məzhəb çıqaran, yol ayıran xadimi-ədyan;
Onlarda bütün fitnəvü şər, zülmü xəyanət,
Onlar duruyorkən bəni təhqirə nə hacət ?!
Onlar, əvət onlar sizi çignətməyə kafi,
Kafi, sizi qəhr etməyə, məhv etməyə kafi ...
Bən tərk edərim sizləri əlan nəmə lazim !
Hiçdən gələrək, hiçliyə olmaqdayım azim.
İblis nədir ?
- Cümlə xəyanətlərə bais ...
Ya hər kəsə xain olan insan nədir ?
- İBLİS ! ...
atalar suzu Birlik və dostluq haqqında
یازار : ay han
+0 به یه ن
Birlik və dostluq haqqında
Ağıllı düşmən nadan dostdan yaxşıdır.
Arxalı köpək qurd basar.
Baş-başa verməyincə daş yerindən qalxmaz.
Birisi minə bağlıdır, mini də birə.
Bir gün düz yediyin yerə, qırx gün salam ver.
Birlik harada, dirilik orada.
Bir su ki, girdi qaba, oldu içməli.
Vəfalı dost yad olmaz, görməsə yüz il səni.
Qarı düşmən dost olmaz.
Qoyun quzusunun ayağını basmaz.
Qonşu qonşuya baxar, Canını oda yaxar.
Qonşu qonşunun itini bayatı çağıra-çağıra tapar.
Qonşu iti qonşuya hürməz.
Qonşu qonşu olsa kor qız ərə gedər.
Qonşu muncuğunu götürən, onu ancaq gorda taxar.
Qonşum sağ olsun, ocağından od verməsin.
Qonşunu iki inəkli istə ki, özün bir inəkli olasan.
Qonşunun haqqı axirət haqqıdır.
Qonşu payı dolu gələr, dolu gedər.
Qonşu paxıl olmasa, bağ çəpəri neylər?!
Dağ dağa qovuşmaz, insan insana qovuşar.
Doğru dostluq qərəzsiz olar.
Dost başa baxar, düşmən ayağa.
Dost dost ilə tən gərək, Tən olmasa gen gərək.
Dost dosta yaman gündə gərəkdir.
Dost dar gündə tanınar.
Dost ziyankar olmaz, ziyankar da dost olmaz.
Dost yaman gündə tanınar.
Dost yolunda boran olar, qar olar.
Dost yolunda can qurban.
Dostluqla tutub, düşmənliklə yıxma.
Dost min isə azdır, düşmən bir isə çoxdur.
Dostun versə qum, Al ovcunda yum!
Ev alma, qonşu al.
Əli ələ vurarsan, səs çıxar.
Ət ilə dırnaq arasına girən iyiyər, çıxar.
Yaxşı dostu yaman gündə sına.
Yaxşı gündə düşmən gələr dost olar, igid odur yaman gündə dayansın.
Yeməklə dost olan illərlə küsülü qalar.
Yoldaşını nişan ver, özünü tanıt.
Örtülü bazar dostluğu pozar.
Özgə atına minən tez düşər.
Özgə buzovunu güdənin çatısı əlində qalar.
Özgə qapısını bağlı istəyənin öz qapısı bağlı qalar.
Özgəyə quyu qazan özü düşər.
Özgəsinə göz qoyan özünkünü itirər.
Sidq ilə dost olan ürəkdən də bir gərək.
Tək əldən səs çıxmaz.
Həmnişinin bab ilə, Görən desin habelə.
Hər şeyin təzəsi, dostun köhnəsi.
Çox qarışqa bir şiri öldürər.
Çörək itirən, çörək tapmaz.
آنا ديلي
یازار : ay han
+0 به یه ن
سو"دئييبدير
منه اولده،آنام آب كي،يوخ
"يوخو"اويرتدي
اوشاقليقدامنه،خواب كي،يوخ
ايلك دفعه كي،"چورك"وئردي
منه نان دئمه دي
ازليندن منه
"دوزدانه"، نمكدان دئمه دي
آنام ،اختر دئمه
يبديرمنه،"اولدوز "دئييب او
سو دوناندا،دئمه
ييب يخدي بالا،"بوز"دئييب او
"قار" دئييب
،برف دئمه ييب،دست دئمه ييب"ال"دئييب او
منه هئچواخت بيا
سويله مه ييب،"گل"دئييب او
ياخشي خاطيرلاييرام،ياز
گونو اخشام چاغي لار
باغچانين گون باتانيندا
كي،ايليق گون ياييلار
گل:-دئيه ردي،-داراييم
باشيوي اي نازلي بالام!
گلمه سن گر،باجيوين
آستاجا زولفون دارارام
او دئمه زدي كي
،-بيا شانه زنم بر سر تو
گر نيايي بزنم
شانه سر خواهر تو
بلي،داش ياغسادا
گويدن،سن او سان من ده بويام
وار سنين باشقا
آنان،واردي منيم باشقا آنام
اوزومه مخصوص اولان
باشقا ائليم واردي منيم
ائليمه مخصوص اولان
باشقا ديليم واردي منيم
ايسته سن قارداش
اولاق،بير ياشاياق،بيرليك ائدك
وئريبن قول-قولا،بوندان
سورا بير يولدا گئدك
اولا،اوزگه كولك
لرله گرك آخماياسان
ثانيا،وارليغيما،خالقيما
خور باخماياسان
يوخسا گر زور دئيه
سن ملتيمي خوار ائده سن
گون گلر،صفحه چونر،مجبور
اولارسان گئده سن
آذربايجان باياتيلاري
یازار : ay han
+0 به یه ن
قرنفيل اويوم-اويوم
دريم قوينووا قويوم
ياغيش ياغار، يئر دويماز
من سندن نئجه دويوم.
معناسي بودور كي ايكي سئون عاشيق بير-بيريندن آيريلانماز.
قيزيل گولو دررلر،
مخمل اوسته سررلر.
خوش اوقيزين حالينا،
سئوديگينه وئررلر.
معناسي بودور كي اوًز مورادينا يئته جكسن
قرنفيل قوتودادي،
خومار گوًز يوخودادي.
غم يئمه غمخار گوًيلوم،
مطلب وئرن خودادي.
معناسي بودور كي آللاهين عئينايتينه اوموت باغلامالييق.
همين باياتي فالي آذربايجاندا دا واردير .
اوتورموشدوم سكيده،
اورگيم سك-سكيده .
اوچ قيزيل آلما گلدي،
بير گوموش نلبكيده.
معناسي بودور كي خوش خبر گله جك.
آناسي يانار آغلار،
حريفي قانار آغلار.
آنادئير گوًرچين
تابوتا قونار آغلار.
معناسي بودور كي قيزين آداخليسينا يامان حاديثه اوز وئره جك.
عزيزيم وطن ياخشي،
كوًينگي كتان ياخشي.
غوربت يئر جنت اولسا،
يئنه ده وطن ياخشي.
معناسي بودور كي سفره گئدن قاييداجاق.
جان قارد�
